Refleksja nad relacją człowieka z naturą
Nowoczesne Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis ma pełnić rolę instytucji kulturalnej, łączącej funkcje edukacyjne, wystawiennicze oraz rekreacyjne. Jego architektura, inspirowana wielokrotnie nagradzanym Pawilonem Polski na Expo 2020 w Dubaju, zaprezentuje nowatorską formę, która sama w sobie będzie eksponatem. Bryła budynku, będąca integralnym elementem krajobrazu, stworzy immersyjną scenerię dla działań programowych Xylopolis i będzie promować żywą kulturę Podlasia.
Przedstawiciele władz samorządowych podkreślają, że budowa siedziby Xylopolis to kluczowy projekt dla regionu. Ma na celu stworzenie centrum kultury i edukacji, które będzie integrować lokalną społeczność oraz promować tradycje, przyrodę i markę Podlasia zarówno w Polsce, jak i na arenie międzynarodowej.
Projekt architektoniczny został opracowany przez zespół architektów z pracowni WXCA, znanych z innowacyjnych rozwiązań i dbałości o szczegóły.
Kinetyczna rzeźba i synergia z naturą
Koncepcja architektoniczna Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis została zainspirowana głęboką refleksją nad związkiem człowieka z naturą. Podkreśla wspólne współistnienie, wpływ człowieka na ekosystem oraz wynikającą z tego odpowiedzialność. Architekci z pracowni WXCA, odpowiadając na ekologiczne i społeczne wyzwania przyszłości, projektują z przekonaniem o mądrości człowieka i jego zdolności do racjonalnego, odpowiedzialnego zarządzania zasobami naturalnymi. Czerpią inspirację zarówno z wielopokoleniowej tradycji drewnianej kultury Podlasia, jak i z nowoczesnych technologii budownictwa drewnianego rozwijanych w regionie. Ta refleksja znalazła wyraz zarówno w symbolicznej, jak i w konkretnej formie architektonicznej i technologicznej.
Model dla architektonicznej koncepcji Xylopolis stanowi Pawilon Polski na Expo 2020 w Dubaju, zaprojektowany przez WXCA, w którym pierwotnie prezentowano ekspozycję podlaskiego Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie. Wielokrotnie nagradzany na arenie międzynarodowej projekt był inspirowany ideą zrównoważonego rozwoju, łączącą tradycję z nowoczesnością. Podobnie jak na Expo 2020, Pawilon Xylopolis przyjął formę rozszerzającej się ku górze, modułowej konstrukcji, której ramą jest kinetyczna instalacja przedstawiająca lecące stado ptaków. Jest to metafora mobilności i dynamicznych zmian, globalnego przepływu informacji i wiedzy.
Zobacz także: Jak skutecznie uszczelnić dachy zabytkowych budynków?
Architekci zdecydowali się na wykorzystanie technik podkreślających estetykę drewna, które będzie głównym materiałem konstrukcyjnym i wykończeniowym pawilonu. Drewniane okładziny o różnych fakturach oraz ruchome fragmenty elewacji stworzą interaktywną instalację przestrzenną, zasilaną ruchami powietrza i zmiennością światłocienia w zależności od pory dnia i roku. W ten sposób pawilon będzie zarówno eksponatem, jak i immersyjną scenerią dla aktywności programowej Xylopolis oraz żywą manifestacją kultury Podlasia.
Dzięki zastosowaniu ekologicznych technologii pawilon stanie się przykładem symbiotycznego związku człowieka z naturą. Projekt opiera się na szczegółowych analizach mających na celu minimalizację śladu węglowego – zarówno w fazie budowy, jak i podczas eksploatacji. Zastosowanie drewna jako głównego budulca, uzupełnionego materiałami niskoemisyjnymi, prefabrykowanych elementów oraz układ przestrzenny optymalizujący wydajność energetyczną, a także wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, wpisują się w te założenia.
Xylopolis obejmuje również wyjątkowy ogród o powierzchni ponad 4 hektarów. Zagospodarowanie terenu odzwierciedla idee Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie, łącząc elementy przyrodnicze z nowymi technologiami. Projekt bazuje na maksymalnym wykorzystaniu naturalnego ukształtowania terenu oraz zastosowaniu lokalnych, odpornych roślin, które nie wymagają dużych nakładów energii ani wody i wspierają naturalną retencję. Teren wyposażono także w efektywne systemy retencji, rozsączania, oświetlenia oraz szereg rozwiązań inżynieryjnych wspomagających zrównoważone gospodarowanie zasobami i adaptację do zmian klimatycznych, takich jak susze, porywiste wiatry, opady i pożary.
Centrum Kultury Podlasia
Głównym obiektem Centrum Xylopolis jest czterokondygnacyjny pawilon. Parter został zorganizowany wokół wielopoziomowego holu, otoczonego przestrzeniami warsztatów edukacyjnych, ekspozycji, oraz strefami rekreacji, w tym gastronomii, sklepu i miejsc zabaw dla dzieci. Plan pawilonu umożliwia płynne przechodzenie między wnętrzem a zewnętrzem, pozwalając na rozwijanie aktywności wewnętrznych w zewnętrznych strefach ogrodowych.
Wyższe kondygnacje budynku oferują wielofunkcyjne przestrzenie dedykowane różnym dziedzinom kultury: nauce, technologii i sztuce. Znajduje się tam m.in. sala przeznaczona dla wielkoformatowego obrazu Leona Tarasewicza, wielofunkcyjna sala do spektakli, wykładów i debat, oraz przestrzenie z intermedialnymi instalacjami edukacyjnymi. Prezentowane będą najnowsze osiągnięcia nauki i technologii, a także ekologiczne inicjatywy.
Otoczenie pawilonu, zgodnie z koncepcją WXCA, stanowi integralny element doświadczenia Xylopolis. Zaplanowano tam miejsca do zewnętrznych aktywności i rekreacji wśród zieleni, takie jak ogrody tematyczne, park sztuki, amfiteatr, tężnię solankową oraz wieżę widokową, z której można podziwiać tradycyjną podlaską zabudowę drewnianą. Całość tworzy spójną i atrakcyjną infrastrukturę, która w połączeniu z pobliskim Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej stanowi ważną przestrzeń dla regionalnej wspólnoty i tożsamości.
Przedstawiciele władz samorządowych podkreślają, że budowa Xylopolis w Wasilkowie koło Białegostoku to kluczowy projekt dla regionu. Jego celem jest stworzenie centrum kultury i edukacji, które integruje lokalną społeczność oraz promuje tradycje, przyrodę i markę Podlasia zarówno w kraju, jak i za granicą. Jako obiekt użyteczności publicznej, Xylopolis będzie miejscem popularyzacji sztuki i nauki o drewnie, organizując wystawy, konferencje i warsztaty. Finał realizacji planowany jest na koniec 2027 roku.
Źródło: Zespół WXCA
